کلیات حقوق بین‌الملل عمومیحقوق بین‌الملل عمومی، شاخه‌ای از حقوق بین‌الملل بوده و به معنای قواعدی است که رعایت آن قواعد، برای تعداد بسیاری از دولت‌ها و اعضای اصلی جامعه بین‌المللی الزامی است. حقوق بین‌الملل عمومی شامل کلیاتی است که طرز تشکیل وظائف سازمان‌های بین‌المللی، روابط این سازمان‌ها با یکدیگر و دولت‌ها را بیان نموده و حقوق و تکالیف هر کدام را تعیین می‌کند. فهرست مندرجات۲ - اقسام حقوق بین‌الملل ۲.۱ - حقوق بین‌الملل عمومی ۲.۲ - حقوق بین‌الملل خصوصی ۳ - خصوصیات حقوق بین‌الملل ۳.۱ - فاقد ضمانت اجرائی ۳.۲ - سازش قواعد بین‌المللی و قواعد داخلی ۴ - مبانی حقوق بین‌الملل ۵ - رابطۀ حقوق بین‌الملل با حقوق داخلی ۶ - تابعین حقوق بین‌الملل ۶.۱ - دولت‌ها ۶.۲ - سازمان‌های بین‌المللی ۶.۳ - افراد ۶.۳.۱ - از طریق عام ۶.۳.۲ - از طریق خاص ۷ - پانویس ۸ - منبع ۱ - تعریفبه مجموعۀ اصول و قواعدی که دولت‌ها، یعنی اعضای اصلی جامعه بین‌المللی خود را ملزم به رعایت آن‌ها دانسته و در عمل نیز آن‌ها را رعایت می‌کنند، حقوق بین‌الملل عمومی اطلاق می‌گردد، که شامل قواعدی می‌شود که طرز تشکیل و وظائف سازمان‌های بین‌المللی و روابط این سازمان‌ها را با یکدیگر و با دولت‌ها را بیان نموده و حقوق و تکالیف هر کدام را تعیین می‌کند. ۲ - اقسام حقوق بینالمللاقسام حقوق بین‌الملل عبارت است از: ۲.۱ - حقوق بین‌الملل عمومیحقوق بین‌الملل عمومی شامل قواعدی است که رعایت آن قواعد، برای تعداد بسیاری از دولت‌ها الزامی است، مثل مقررات کنوانسیون ۱۹۴۹ ژنو در مورد رفتار با اسیران و زندانیان زمان جنگ، که می‌توان گفت مقبولیت جهانی دارد. ۲.۲ - حقوق بین‌الملل خصوصیحقوق بین‌الملل خصوصی قواعدی که رعایت آن‌ها برای دو یا تعداد محدودی از دولت‌ها الزامی است. ۳ - خصوصیات حقوق بینالمللخصوصیات حقوق بین‌الملل عبارت است از: ۳.۱ - فاقد ضمانت اجرائیبه علت فقدان نهادهای قانون‌گذاری، اجرائی و قضائی مناسب، ضمانت اجرای کافی برای اجرای قواعد حقوق بین‌الملل وجود ندارد. ۳.۲ - سازش قواعد بین‌المللی و قواعد داخلیحقوق بین‌الملل عمومی با مشکل سازش قواعد بین‌المللی و قواعد داخلی روبرو است؛ چرا که بیشتر مواقع حاکمیت ملی دولت‌ها مانع پذیرش کامل قواعد بین‌المللی است. ۴ - مبانی حقوق بینالمللدر مورد مبنا، ریشه، اساس و هدف حقوق بین‌الملل نظریات متعددی ارائه شده است: ۱) مکتب اداری: که حقوق بین‌الملل، ناشی از ارادۀ دولت‌ها است. ۲) مکتب خصوصی موضوعی: این‌که مبنای حقوق بین‌الملل خارج از ارادۀ بشری و مستقل از ارادۀ دولت‌هاست. امروزه مبنای حقوق بین‌الملل را عقل آدمی می‌دانند که براساس اصل وفای به عهد، اصل جبران خسارت، اصل دفاع مشروع و اصل احترام به آزادی دیگران طرح‌ریزی می‌شود. ۵ - رابطۀ حقوق بین‌الملل با حقوق داخلیتنظیم روابط بین‌الملل صرفاً توسط قواعد حقوق بین‌الملل صورت نمی‌گیرد؛ بلکه در برخی موارد قواعد حقوق داخلی در تنظیم آن سهیم‌اند. ۶ - تابعین حقوق بینالمللتابعین موجودیت‌هایی هستند که از اصول و قواعد این رشته از حقوق پیروی می‌کنند که عبارتند از: ۶.۱ - دولتهادولت طبق ماده یک "کنوانسیون مونته ویدئو" با مشخصات زیر تعریف می‌شود: دولت باید دارای جمعیت دائمی، سرزمینی معین، حکومت و حاکمیت باشد؛ تا این‌که بتواند به عنوان تابع حقوق بین‌الملل شناخته شود و این چهار شرط مشخصه اصلی دولت می‌باشد. فرق حکومت با حاکمیت: در حکومت اقتدار و مشروعیت معتبر است ولی در حاکمیت، اهلیت برقراری روابط با سایر دولت‌ها است که به استقلال نیز تعبیر می‌شود. ۶.۲ - سازمان‌های بینالمللیبه تجمعی از دولت‌ها گفته می‌شود که براساس یک معاهده تشکیل و اعضای آن اهداف مشترکی را در نهادهای ویژه و با فعالیت خاص و مداوم دنبال می‌کنند که دارای طبقه‌بندی سازمان‌های نظامی مثل پیمان آتلانتیک شمالی و سازمان‌های اقتصادی مانند سازمان تجارت جهانی و سازمان‌های آموزشی تربیتی مانند یونسکو می‌باشند. ۶.۳ - افرادحقوق بین‌الملل معاصر، تحت عنوان حقوق بشر از حقوق افراد حمایت می‌کند. و افراد از دو طریق مورد حمایت حقوق بین‌الملل قرار می‌گیرند: ۶.۳.۱ - از طریق عاماز طریق حقوق بین‌الملل بشردوستانه، مثل تصویب کنفوانسیون‌هائی راجع به بهبود سرنوشت مجروحین قوای نظامی در جنگ. ۶.۳.۲ - از طریق خاصحمایت از افراد گروه‌های مختلف مثل حمایت از اقشار کارگران یا پناهندگان و یا اقلیت‌ها که در قالب وضع کنوانسیون‌هائی، حمایت از این اقشار به عمل می‌آید. [۱]
موسی‌زاده، رضا، بایسته‌های حقوق بین‌الملل عمومی، تهران، نشر میزان، ۱۳۸۰، چاپ اول، ص۴۵-۳۴.
[۲]
رضائی بیگدلی، محمدرضا، حقوق بین‌الملل عمومی، تهران، گنج دانش، ۱۳۷۳، چاپ هشتم، ص۸۰-۶۵.
[۳]
مدنی، سیدجلال‌الدین، حقوق بین‌الملل عمومی، تهران، نشر همراه، ۱۳۷۴، چاپ اول، ص۴۹.
۷ - پانویس
۸ - منبع• سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «حقوق بین‌الملل عمومی (کلیات)»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۹/۰۹/۱۳. |